Τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου
Αναστασίου Α. Φιλιππίδη
Θησαυρός γνώσεων και ευσεβείας
Ο Οκτώβριος είναι ταυτισμένος στη μνήμη του ελληνικού λαού με τη γιορτή του αγίου Δημητρίου.
Ο άγιος Δημήτριος είναι ένας από τούς πιό λαοφιλείς αγίους, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο, όπως φανερώνει η συχνότητα του ονόματος Ντμίτρι, Ντουμίτρου κλπ. Φαίνεται πώς αυτή η δημοτικότητα δεν είναι άσχετη με την αίσθηση της συνεχούς παρουσίας του Αγίου ανά τους αιώνες, όπως πιστοποιείται από τις εμφανίσεις του και τα θαύματά του.
Όπως είναι γνωστό, κέντρο της λατρείας του Αγίου είναι η Θεσσαλονίκη, όπου μαρτύρησε και όπου έχει ανεγερθή από τα πρωτοβυζαντινά χρόνια μεγαλοπρεπής ναός προς τιμήν του. Η Θεσσαλονίκη έχει, ιστορικά, πολλούς λόγους να τιμά τον Άγιο Δημήτριο και από νωρίς άρχισαν να καταγράφονται εκεί τα επανειλημμένα θαύματά του.
Η συγγραφή μιάς πρώτης συλλογής θαυμάτων αποδίδεται στον Αρχιεπίσκοπο Ιωάννη, λίγο μετά το 600 μ.Χ. και μιά δεύτερη, ανώνυμη, γράφτηκε γύρω στο 680 μ.Χ. Οι ιστορικοί έχουν αντλήσει ποικίλες πληροφορίες από αυτά τα κείμενα.
Πέρα από το θρησκευτικό τους ενδιαφέρον αποτελούν ανεκτίμητη πηγή, ιδιαίτερα για τις μετακινήσεις των Σλάβων τον 6ο-7ο αιώνα, και για τή ζωή στή Θεσσαλονίκη την ίδια εποχή, καθώς, όπως σημειώνει ο P. Lemetrle, όσα αναφέρουν είναι για μάς νέο υλικό που δεν είναι γνωστό από καμιά άλλη πηγή.
Τό 1979 ο Lemetrle προέβη σε νέα κριτική έκδοση και σχολιασμό του έργου και στή δεκαετία του 1990 είχαμε δύο εκδόσεις στην Ελλάδα με κείμενο και νεοελληνική μετάφραση.
Η πρώτη από το Κέντρο Αγιολογικών Μελετών της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, σε επιμέλεια του αείμνηστου καθηγητή Π. Χρήστου, και η δεύτερη από τις εκδόσεις Άγρα, σε επιμέλεια του καθηγητή Χ.Μπακιρτζή, με εξαιρετική μετάφραση της Αλόης Σιδέρη.
Η δεύτερη έκδοση εκτός από τα εκτενή σχόλια (περίπου 90 σελίδες) του επιμελητή, περιλαμβάνει σχεδιαγράμματα, 40 φωτογραφίες και τέσσερις μελέτες για τα «Θαύματα του Αγίου Δημητρίου» των Lemetrle, Speck, και Μπακιρτζή.
Ορισμένα θαύματα αναφέρονται σε θεραπεία σωματικών ασθενειών, άλλα στή φροντίδα του Αγίου για το ναό του στή Θεσσαλονίκη και άλλα στην προστασία της πόλης από εχθρικές επιδρομές.
Τά κείμενα, η γραφή είναι τόσο υψηλού επιπέδου, με τέτοια καλλιέργεια του λόγου και τόση εκφραστική δύναμη, που αποτελούν απόδειξη της υψηλής πολιτιστικής στάθμης της πόλης κατά την πρωτοβυζαντινή περίοδο.
Απευθύνονται σε δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο, σάν σε δημόσια ομιλία ή κήρυγμα, και σε πολλά από αυτά ο ομιλητής επικαλείται τή μαρτυρία των ίδιων των παρισταμένων για την επαλήθευση των λόγων του.
Πρόκειται, δηλαδή, για γεγονότα που συνέβησαν στή διάρκεια της ζωής του συγγραφέα, τα οποία μπορούν να επιβεβαιώσουν οι ακροατές του.
Από τα είκοσι θαύματα που περιλαμβάνονται στις Συλλογές Α΄ και Β΄ (υπάρχει και τρίτη μεταγενέστερη Συλλογή), μπορούμε να αναφέρουμε ενδεικτικά το 14ο, που είναι από τα εντυπωσιακότερα. Βρισκόμαστε στο Σεπτέμβριο του 586μ.Χ. και ένα πλήθος Αβάρων και Σλάβων, ίσως εκατό χιλιάδες, επιτίθεται στή Θεσσαλονίκη.
«Σαν θανατηφόρο στεφάνι περικύκλωσαν την πόλη και δεν φαινόταν ούτε ένα σημείο της γής, όπου να μήν πατή βάρβαρος. Άξιζε τότε να δής αντί χώμα ή χλόη ή δέντρα τα κεφάλια των αντιπάλων το ένα πλάϊ στο άλλο και μάλιστα συνωστισμένα να επισείουν εναντίον μας για την επαύριον τον αναπόφευκτο θάνατο»,
γράφει ο συγγραφέας των «Θαυμάτων».
Η κατάσταση ήταν τραγική καθώς είχε προηγηθή λιμός, που αποδεκάτισε τον πληθυσμό της πόλης και επιπλέον η ξαφνική εμφάνιση των εχθρών απέκλεισε εκτός των τειχών πολλούς άνδρες που βρίσκονταν στούς αγρούς για τον τρύγο. Τό χειρότερο, οι περισσότεροι από τούς επίλεκτους της φρουράς έτυχε να έχουν πάει μαζί με τον έπαρχο σε άλλα μέρη για δημόσιες υποθέσεις.
Οι εχθροί εγκατέστησαν τα πολιορκητικά μηχανήματα, σιδερένιους κριούς και τεράστια πετροβόλα και «άρχισαν να εκτοξεύουν πέτρες ή μάλλον βουνά ολόκληρα, οι δέ τοξότες βέλη σάν χειμωνιάτικες νιφάδες, ώστε κανείς από τούς υπερασπιστές του τείχους δεν μπορούσε πιά να ξεπροβάλη χωρίς κίνδυνο και να δή τί γινόταν έξω».
Οι Θεσσαλονικείς κατελήφθησαν από απελπισία, αφού δεν υπήρχε καμία απολύτως ανθρώπινη δυνατότητα να σωθούν. Μόνο καταφύγιό τους η προσευχή και οι παρακλήσεις προς τον Άγιό τους να ικετεύση τον Θεό. Καί πράγματι, ο Άγιος Δημήτριος παρεμβαίνει με συγκεκριμένα περιστατικά σε διάφορα στάδια της πολιορκίας…
Τήν έβδομη μέρα της πολιορκίας οι εχθροί ετοιμάζουν την τελική επίθεση, ελπίζοντας ότι η σφοδρότητα της εφόδου θα τρομοκρατήση και θα απωθήση από τις επάλξεις τούς υπερασπιστές. Ο συγγραφέας βρίσκεται ο ίδιος στο ανατολικό τείχος (περίπου στή σημερινή οδό Εθνικής Αμύνης).
Άς του δώσουμε το λόγο για τή συνέχεια:
«Κι ενώ εμείς είχαμε κυριευθή από φοβο δεινό για την τύχη που μάς περίμενε, ξαφνικά, γύρω στην όγδοη ώρα της ίδιας ημέρας, όλοι μαζί οι βάρβαροι που είχαν περικυκλώσει την πόλη, έφυγαν τρέχοντας με βαρβαρικές κραυγές προς τούς λόφους εγκαταλείποντας τις σκηνές μαζί με όλα τους τα υπάρχοντα.
Καί τόσος ήταν ο πανικός που τούς είχε καταλάβει, ώστε μερικοί από αυτούς έφυγαν άοπλοι και χωρίς χιτώνες. Έπειτα αφού παρέμειναν περί τις τρείς ώρες στα γύρω βουνά (….), με τή δύση του ήλιου κατέβηκαν πάλι στις σκηνές τους και άρχισαν, κατά πρόνοια του Αθλοφόρου, να σκυλεύουν (ληστεύουν) ο ένας τον άλλον, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να τραυματιστούν και να πέσουν νεκροί. Έπειτα, αφού πέρασε εκείνη η νύχτα μέσα σε απόλυτη ησυχία και όχι όπως οι προηγούμενες και φάνηκε η αυγή, (….) από το αμέτρητο πλήθος δεν φαινόταν ούτε ένας».
Τι είχε συμβεί;
Οι Θεσσαλονικείς δεν γνώριζαν. Ούτε ο συγγραφέας, ο οποίος δεν παρασύρεται να μιλήση για οπτασίες και πράγματα που δεν έχει δή ο ίδιος. Στό σημείο αυτό, κατά έναν «μοντέρνο» θα λέγαμε τρόπο, γίνεται μιά αλλαγή αφηγητή στο κείμενο και διαβάζουμε την περιγραφή του ίδιου γεγονότος από την πλευρά των επιδρομέων, ορισμένοι από τούς οποίους την άλλη μέρα αυτομόλησαν και ζήτησαν καταφύγιο στην πόλη.
Συνομιλώντας με τούς αξιωματούχους της ανέφεραν ότι μετά τα χθεσινά γεγονότα βεβαιώθηκαν ότι μέχρι τώρα ο στρατός είχε μείνει κρυμμένος στην πόλη, διότι την όγδοη ώρα άνοιξαν οι πύλες και επιτέθηκε πάνοπλος εναντίον τους, γι’ αυτό και έτρεξαν όλοι πανικόβλητοι προς τα βουνά περιμένοντας εκεί μέχρι που βράδιασε και ο στρατός επέστρεψε στην πόλη.
Τότε αποφάσισαν όλοι οι επιδρομείς να φύγουν βέβαιοι ότι την επόμενη αυγή το στράτευμα θα εξορμούσε πάλι εναντίον τους.
Όταν οι Θεσσαλονικείς ρώτησαν τούς φυγάδες ποιόν είδαν επικεφαλής του στρατού, αυτοί απάντησαν, «έναν άνδρα πυρόξανθο και λαμπροφορεμένο με λευκό ιμάτιο, πάνω σε λευκό άλογο», υποδεικνύοντας τή γνώριμη σε όλους εικόνα του Αγίου Δημητρίου, που σώζεται μέχρι σήμερα σε ψηφιδωτό. Χύνοντας δάκρυα χαράς και αγαλλίασης όλη η πόλη ανέπεμψε τότε ύμνους στον Αθλοφόρο Άγιο και ευχαριστίες εκ βάθους ψυχής προς τον Θεό.
Ο σύγχρονος αναγνώστης, ζώντας σε εποχή ορθολογισμού και δυσπιστίας, πλησιάζει τέτοια βιβλία με επιφύλαξη, με κυρίαρχο το ερώτημα: είναι άραγε αλήθεια όλα αυτά;
Ωστόσο το ίδιο ερώτημα είχαν και οι πρόγονοί μας, που έζησαν σ’ αυτόν τον τόπο τα βυζαντινά χρόνια. Είναι λανθασμένο και υπεροπτικό να θεωρούμε ότι στα χρόνια που δημιουργήθηκε η κορυφαία πολιτιστική σύνθεση ελληνισμού και χριστιανισμού οι άνθρωποι ήταν απλοϊκοί και ευκολόπιστοι.
Αντίθετα, ήταν μορφωμένοι, κάτοχοι της κλασσικής παιδείας και είχαν και αυτοί την ίδια με μάς ανάγκη αποδείξεων για όσα υπερφυσικά ισχυριζόταν ο κάθε αφηγητής. Γι’αυτό και το κείμενο των «Θαυμάτων του Αγίου Δημητρίου» είναι διανθισμένο με πολλές λεπτομέρειες, που επιτρέπουν τον προσδιορισμό του χρόνου, του τόπου ή του σημείου της πόλης, όπου διαδραματίζεται το κάθε θαύμα.
Φτάνοντας στο τέλος αυτού του βιβλίου ο σύγχρονος αναγνώστης μένει με πολύ λίγες αμφιβολίες για την ιστορικότητα όσων αναφέρονται. Καί αισθάνεται πολύ προνομιούχος, διότι στην εποχή μας, για πρώτη φορά, τέτοια έργα είναι πλέον προσιτά στο ευρύ κοινό.-
Τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου
Ο Μυροβλύτης και θαυματουργός Άγιος Δημήτριος
Αγίου Νικολάου Βελιμίροβιτς – από εδώ
1. Ένα από τα πολλά θαύματα του μεγαλομάρτυρος αγίου Δημητρίου
είναι το γεγονός ότι ήταν στρατηγός της Θεσσαλονίκης, όχι μόνον κατά τη διάρκεια της ζωής του, αλλά και μετά από την κοίμησή του. Πολλοί άνθρωποι αισθάνθηκαν – και μέχρι σήμερα αισθάνονται! – την παρουσία του στη Θεσσαλονίκη, ιδίως σε καιρούς μεγάλων δοκιμασιών και συμφορών. Ο άγιος προστατεύει εμφανώς την πόλη, αποσοβεί καταστροφές, απωθεί επίδοξους εισβολείς και συντρέχει όλους, όσοι επικαλούνται το όνομά του.
Ιδού ένα θαυμάσιο παράδειγμα της ασυνήθιστης παρέμβασής του σε ανθρώπους εν ανάγκαις: Κάποτε επιτέθηκαν στην πόλη οι βάρβαροι, αλλά δεν κατάφεραν να την εκπορθήσουν. Εξοργισμένοι τότε ξεχύθηκαν και λεηλάτησαν τους οικισμούς της υπαίθρου και, μεταξύ άλλων, συνέλαβαν αιχμάλωτες δύο όμορφες κόρες τις οποίες προσέφεραν ως λάφυρο στον αρχηγό τους.
Οι κοπέλες αυτές έτυχε να γνωρίζουν καλά την τέχνη του κεντήματος. Βλέποντας ο αρχηγός τα κεντήματά τους, είπε: «Μαθαίνω ότι υπάρχει ένας μεγάλος θεός στην περιοχή σας, ο Δημήτριος· λένε ότι κάνει μεγάλα θαύματα. Να κεντήσετε σ’ αυτό το ύφασμα το πρόσωπό του!».
Οι κοπέλες του είπαν ότι ο άγιος Δημήτριος δεν είναι Θεός, άλλα ο υπηρέτης του Θεού και υπερασπιστής των χριστιανών.
Στην αρχή αρνήθηκαν να κεντήσουν το πρόσωπο του αγίου· όταν όμως ο αρχηγός τις απείλησε με θάνατο, εκτέλεσαν τη διαταγή του, ολοκληρώνοντας μάλιστα το χειροτέχνημά τους την ημέρα μνήμης του αγίου Δημητρίου.
Την παραμονή της εορτής κοίταξαν το κέντημα οδυρόμενες. Έκλαιγαν, επειδή έπρεπε να περάσουν αυτή τη μεγάλη ημέρα σκλαβωμένες κι επειδή ήταν αναγκασμένες να παραδώσουν την κεντημένη εικόνα του αγαπημένου τους αγίου σ’ έναν ασεβή βάρβαρο. Προσεύχονταν θερμά στον άγιο Δημήτριο να τις συγχωρήσει.
Τότε εμφανίστηκε σ’ αυτές, έφιππος, ο ίδιος ο άγιος με το άλογό του και τις πήρε μαζί του, όπως άλλοτε ένας άγγελος ήρθε και άρπαξε τον προφήτη Αββακούμ. Τις έφερε στη Θεσσαλονίκη και τις έβαλε μέσα στην εκκλησία του. Εκείνη τη στιγμή τελείτο μια μεγαλοπρεπέστατη ολονύκτια αγρυπνία και πλήθη Θεσσαλονικέων είχαν συρρεύσει εκεί.
Όταν έμαθαν για τη θαυματουργική διάσωση των πιστών κοριτσιών, όλοι σύσσωμοι δόξαζαν και ανυμνούσαν τον Θεό και τον άγιο Δημήτριο, τον ένδοξο στρατηγό και υπηρέτη του Υψίστου.
2.Το γεγονός ότι οι άγιοι του Θεού ζουν περιβεβλημένοι δόξα μεγάλη και κλέος εν τοις ουρανοίς,
το γνωρίζουν οι Ορθόδοξοι χριστιανοί, όχι απλώς με τη λογική τους, αλλά με την αληθινή βοήθεια των αγίων και τις επισκέψεις τους σε ανθρώπους. Πράγματι, οι άγιοι εμφανίζονται κατά περιόδους ώστε οι άνθρωποι να τους δουν και να τους ακούσουν κατά καιρούς, μόνον για να τους δουν ή να τους ακούσουν άλλοτε πάλι, χωρίς να γίνονται ορατοί ούτε ακουστοί, επηρεάζουν τις σκέψεις μας, τις διαθέσεις και τις ενέργειες μας.
Ανάμεσα στα πολλά θαύματα του αγίου Δημητρίου αναφέρεται και το εξής: κάποιος νέος άνδρας ονόματι Ονησιφόρος είχε διοριστεί νεωκόρος στην εκκλησία του αγίου Δημητρίου, στη Θεσσαλονίκη.
Βασικό του καθήκον ήταν να φροντίζει για τα κεριά και τις λαμπάδες. Αυτός όμως άρχισε να κλέβει κεριά, να τα παίρνει στο σπίτι του και υστέρα να τα μεταπωλεί. Του εμφανίστηκε ο ίδιος ο άγιος Δημήτριος και του μίλησε: «Αδελφέ Ονησιφόρε, δεν είναι ευάρεστη σ’ εμένα η ενέργειά σου να κλέβεις τα κεριά. Με αυτή τήν πράξη βλάπτεις άλλους και κυρίως τον εαυτό σου. Σταμάτησέ την και μετανόησε!».
Ο Ονησιφόρος φοβήθηκε, ντράπηκε και πράγματι, για κάποιο διάστημα, σταμάτησε να κλέβει κεριά. Ύστερα όμως από λίγο ξεχάστηκε και ξανάρχισε να κλέβει. Κάποιο πρωί ήρθε ένας επιφανής άνδρας και έφερε μερικά μεγάλα κεριά στον τάφο του αγίου Δημητρίου, τα άναψε, προσευχήθηκε και μετά έφυγε.
Ο Ονησιφόρος πλησίασε στα κεριά και άπλωσε το χέρι του με πρόθεση να τα πάρει· εκείνη ακριβώς τη στιγμή ακούστηκε μια φωνή βροντερή, σαν κεραυνός: «Κάνεις τα ίδια πάλι:». Σαν κεραυνόπληκτος ο Ονησιφόρος σωριάστηκε καταγής κι έμεινε αναίσθητος. Αργότερα ήλθε στην εκκλησία ένας προσκυνητής και τον βρήκε έτσι:
τον σήκωσε απ’ το δάπεδο και αφού ξαναβρήκε τις αισθήσεις του σιγά-σιγά, ο νεωκόρος διηγήθηκε όλα όσα του είχαν συμβεί.
Οι πάντες έμειναν κατάπληκτοι και δόξασαν τον Θεό!
Τα θαύματα του Αγίου Δημητρίου
Δείτε κι άλλα θέματα ΕΔΩ
Κάντε like στη σελίδα μας στο Facebook και ακολουθήστε μας στο Twitter και στο Instagram
Ευχαριστούμε για την επίσκεψη. Με αγάπη
