Blog

Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης. -Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ. Από το 1948, η 10η Δεκεμβρίου έχει οριστεί να εορτάζεται ως η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε ανάμνηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ. Στόχος και όραμα των εμπνευστών της Διακήρυξης ήταν να καθορίζονται ρητώς τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων και οι ελευθερίες τους, χωρίς διακρίσεις –φυλετικές, χρώματος, διαφυλικές, γλωσσικές, θρησκευτικές, πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, χωρίς διαχωρισμούς με βάση την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία ή τη γέννηση. Από τα κράτη-μέλη που απάρτιζαν τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τα 48 ψήφισαν υπέρ, κανένα κατά, ενώ 8 επέλεξαν την αποχή. Αυτά ήταν η Λευκορωσία, η Τσεχοσλοβακία, η Πολωνία, η Ουκρανία, η πρώην Σοβιετική Ένωση, η πρώην Γιουγκοσλαβία, η Νότια Αφρική και η Σαουδική Αραβία. Το προσχέδιο της Οικουμενικής Διακήρυξης συνέταξε ο Καναδός νομικός Τζον Πήτερς Χάμφρεϋ, επηρεασμένος από το «Ναπολεόντειο Κώδικα». Τη δεύτερη και τελική μορφή του, την έδωσε ο επίσης νομικός Γάλλος Ρενέ Κασσίν, με τη συνδρομή της Ελεανόρ Ρούσβελτ, πρώτης κυρίας των ΗΠΑ, του Κινέζου φιλοσόφου Π.Σ. Τσάνγκ και άλλων. Παρόλο που δεν είναι νομικά δεσμευτικό έγγραφο, η Οικουμενική Διακήρυξη έγινε η βάση για δύο νομικές συνθήκες: το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα. Παράλληλα, εξακολουθούν να γίνονται αναφορές σε αυτή από ακαδημαϊκούς, νομικούς και συνταγματικά δικαστήρια.



Αν και πρόκειται για δικαιώματα ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία δημοκρατικών κοινωνιών, εντούτοις αποτελεί τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι αν ζητηθεί από ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να απαριθμήσουν τα δικαιώματά τους, θα απαντήσουν μόνο την ελευθερία του λόγου και των θρησκευτικών πεποιθήσεων και ίσως κανά δυο ακόμη. Όμως το εύρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι πολύ μεγαλύτερο και εμπεριέχει επιλογές και ευκαιρίες όπως την ελευθερία να αποκτήσει κανείς μια δουλειά, να ακολουθήσει μια σταδιοδρομία, να επιλέξει το σύντροφό του, να εργάζεται και να έχει δίκαιες απολαβές χωρίς απειλές, κακομεταχείριση και αυθαίρετες απολύσεις, το δικαίωμα του ελεύθερου χρόνου, της ανεμπόδιστης μετακίνησης κ.α. Η σημασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου ήταν πάντα βαρύνουσα, όπως προκύπτει και από τις γνωστές επαναστάσεις του 18ου αιώνα (Γαλλική επανάσταση το 1789, Πόλεμος Ανεξαρτησίας των Η.Π.Α το 1776),  οι οποίες οδήγησαν στις πρώτες ανά τον κόσμο συνταγματικές κατοχυρώσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην εποχή μας όμως, η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία, καθώς η κατοχύρωσή τους είναι μεν δεδομένη από το Σύνταγμα κάθε χώρας και από συμβάσεις σε διεθνές επίπεδο, αλλά η παραβίασή τους εξακολουθεί να υφίσταται και να διευκολύνεται πολλές φορές από τα μέσα που προσφέρει πια η διαρκής τεχνολογική εξέλιξη. Έτσι, δεν είναι αρκετή μια απλή τυπική διακήρυξή τους, αλλά επιβάλλεται η αποτελεσματική εφαρμογή τους. Θα πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι τα ατομικά δικαιώματα δεν είναι μόνο κατευθυντήριες αρχές, εντολές ή ευχές του Συντάγματος προς τα όργανα που ασκούν τη νομοθετική λειτουργία, αλλά αποτελούν αγώγιμες έννομες αξιώσεις. Μπορεί δηλ. ο πολίτης, σε ενδεχόμενη παραβίαση των δικαιωμάτων του, να στραφεί διοικητικά ή δικαστικά εναντίον του οργάνου που εξέδωσε διάταξη ή έπραξε αντίθετα προς τις συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες. Στην Ελλάδα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα σύμφωνα με το σύνταγμα (άρθρα 4 έως 25) αλλά και στο Αστικό Δίκαιο (άρθρα 281-286).