Ο Άγιος Ιγνάτιος Επίσκοπος Μηθύμνης Λέσβου
και η εορτή του(14 Οκτωβρίου)
του Αντώνη Τενέδιου
Σκαλοχώρι Λέσβου
Όπως κάθε χρόνο έτσι και εφέτος στις 14 Οκτωβρίου προσήλθαν στην ανδρική Μονή Λειμώνος χιλιάδες πιστοί για να τιμήσουν τον «Άγιο του Λειμώνος». Τον Άγιο Ιγνάτιο Αγαλλιανό ιδρυτή των δύο Μοναστηριών 1)Λειμώνος (ανδρικό) και 2) Μυρσινιωτίσσης (γυναικείο) Ο Άγιος Ιγνάτιος εξελέγη Μητροπολίτης Μηθύμνης.
Μέρος πρώτο
Όλο το χρόνο προσέρχονται από όλα τα μέρη της γης πολλές χιλιάδες πιστοί έλληνες και ξένοι με ευλάβεια στον ιερό χώρο της Μονής Λειμώνος. Η προσέλευση των κορυφώνεται στις 13 Οκτωβρίου παραμονή καθώς και ανήμερα της γιορτής στις 14 Οκτωβρίου. άνδρες, γυναίκες και παιδιά καταφθάνουν με κάθε μέσο ακόμα και με τα πόδια στη Μονή για να τιμήσουν τον Πολιούχο Άγιο Ιγνάτιο της επαρχίας Μηθύμνης.
Ο Ιερός χώρος του Καθολικού περικλείεται από ένα αύλειο χώρο. Στον αύλειο χώρο και στο Καθολικό απαγορεύεται ανέκαθεν η είσοδος στο γυναικείο φύλλο. Αποτελεί ΑΒΑΤΟΝ για τις γυναίκες.
Η ζωή και το έργο του Αγίου Ιγνατίου!
Το οικογενειακό του επώνυμο ήταν Αγαλλιανός. Λέγεται ότι οι ρίζες των Αγαλλιανών φθάνουν ως τον 8ον αιώνα. Κατάγονταν από την Κωνσταντινούπολη.
Μακρινοί συγγενείς του Αγίου ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στον Αχυρώνα (Καλλονή) της Λέσβου.
Αυτό έγινε επί εποχής των Γατελούζων.Την εποχή εκείνη πριν από τη κατάληψη της Λέσβου από τους τούρκους που έγινε το 1462 γύρω από τον Αχυρώνα (Καλλονή) υπήρχαν στη πεδιάδα τα παρακάτω χωριά-οικισμοί: 1) Άγιος Κοσμάς (Αρίσβη), 2) Τα Σουμούρια (Εσωμερέα), 3) Ο Φάραγγας, 4) Το Κεράμι, 5) Τα Τριάντα, 6) Τα Δάφια και άλλα.
Η οικογένεια των Αγαλλιανών εγκαταστάθηκε στο χωριό Φάραγγας. Το χωριό αυτό βρισκόταν περίπου 1,5 χιλιόμετρο μακριά από τον Αχυρώνα (Καλλονή). Σήμερα δεν υπάρχει πια. Ενοριακή εκκλησία του Φάραγγα ήταν η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Στην εκκλησία αυτή εφημέριος ήταν ο παπά Ιωάννης Αγαλλιανός (παππούς του Αγίου).
Ο παπα-Γιάννης έμενε στο χωριό αυτό με τη πρεσβυτέρα και το γιό του Μανουήλ.(πατέρα του Αγίου). Φίλος και συμπέθερος του παπα-Γιάννη ήταν ο παπα-Γιώργης Ξενητός εφημέριος της Αγίας Παρασκευής στα Δάφια. Η κόρη του παπα-Γεώργη η παντρεύτηκε τον Μανουήλ το γιό του παπα-Γιάννη. Και ο Μανουήλ έγινε κληρικός. Χειροτονήθηκε παπάς.
Το νέο ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο Φάραγγα.
Το 1492 γεννήθηκε το πρώτο παιδί τους .Το ονόμασαν Γιάννη (μετέπειτα Άγιος Ιγνάτιος). Ο μικρός Γιάννης διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα από το πατέρα του παπαΜανουήλ. Όταν ο Ιωάννης μεγάλωσε παντρεύτηκε τη Μαρία. Χειροτονήθηκε από το Μητροπολίτη Μηθύμνης Ματθαίο. Ονομάστηκε Ιγνάτιος. Ήταν σεμνός,.
Εργατικός και δραστήριος. Φαμίλιωσε. Έκανε πολλά παιδιά. Τα χρόνια εκείνα ένας μεγάλος λοιμός ξέσπασε στη Λέσβο. Σκότωσε πολύ κόσμο. Σκότωσε τη πρεσβυτέρα Μαρία και τα παιδιά του. Σώθηκε ο ίδιος και ο γιός του Μεθόδιος.
Μέσα στη μεγάλη αυτή συμφορά που τον βρήκε ούτε μια στιγμή δεν βαρυγκώμησε. Τότε έλαμψε μέσα στο Άγιο μυαλό του η φωτεινή σκέψη. Να ιδρύσει στα κτήματα που κληρονόμησε από το πατέρα του και από το πεθερό του δυό Μοναστήρια.
1)Το ανδρικό Μοναστήρι του Λειμώνος προς τιμήν των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ στη περιοχή Λειμώνος. Και 2)Το γυναικείο Μοναστήρι της Παναγίας της Μυρσινιώτισσας εκεί όπου παλαιότερα υπήρχε Βυζαντινό Μοναστήρι της Παναγίας.
Μετά την άλωση της Λέσβου από τους Οθωμανούς τούρκους τα κτήματα και οι περιουσίες των κατοίκων αρπάχτηκαν από τους κατακτητές. Αποτέλεσαν περιουσία του Τουρκικού Δημοσίου. Κατά καιρούς οι Τούρκοι κατακτητές τα έβγαζαν σε πλειστηριασμό.
Ο πατέρας του Αγίου ο παπα-Μανουήλ κατάφερε και αγόρασε από το Τουρκικό Δημόσιο τα αρπαγμένα πατρογονικά του κτήματα που βρίσκονταν κοντά στο χωριό Φάραγγα. Αγόρασε και το κτήμα που βρισκόταν τα ερείπια της Μονής της Παναγίας.
Σε ένα από τα κτήματα του Φάραγγα βρισκόταν τα ερείπια παλαιού ναού των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το έτος 1523 ο παπα-Ιωάννης (Άγιος Ιγνάτιος) πήρε γραπτή άδεια από τον τούρκο Ιεροδικαστή της Μυτιλήνης. Επισκεύασε τα ερείπια και έκτισε πρώτα ένα μικρό ναό.
Το «Μονύδριον του Λειμώνας το εκ παλαιών θεμελίων ανακαινισθέν». Λέγεται ότι ο ναός των Ταξιαρχών στο Λειμώνα, η Παναγία της Μυρσινιώτισσας και άλλοι ναοί και Μοναστήρια καταστράφηκαν το 1445 από το εξωμότη Μπαλτάογλου. Ο φοβερός και αδίστακτος εξωμότης λεηλάτησε τη Καλλονή και τα χωριά της.
Μέρος Δεύτερο
Στο μεγάλο λοιμό που ενέσκηψε στη Λέσβο στις αρχές του 16ου αιώνα ο πάτερ Ιωάννης (ο Άγιος Ιγνάτιος) έχασε την πρεσβυτέρα και τα παιδιά του. Σώθηκε ο ίδιος και ο γιος του Μεθόδιος. Μέσα στη μεγάλη του συμφορά ο Άγιος δεν λύγισε. Το θείο μυαλό του φωτίστηκε. Πήρε τη μεγάλη απόφαση να χτίσει τα δύο Μοναστήρια.
Τη σκέψη του αυτή τη συζήτησε με το πατέρα του παπα-Μανουήλ καν το γιο του Μεθόδιο. Η εποχή που ζούσε ο Άγιος ήταν δύσκολη. Εφιαλτική. Είχαν περάσει τα πρώτα 60 χρόνια από την άλωση του νησιού από τους Οθωμανούς. Οι σκλαβωμένοι Ραγιάδες ταλανιζόταν μέρα και νύχτα από τον βάρβαρο και άρπαγα δυνάστη. Αρπαγή. Ατίμωση. Θάνατος ήταν σε ημερησία διάταξη.
Όμως αυτή την άγρια και ασταθή εποχή ο Άγιος Ιγνάτιος «τόλμησε» αυτό που κανένας σκλαβωμένος θα μπορούσε να το κάνει. Ζήτησε και έλαβε γραπτή άδεια από τον Ιεροδικαστή Μυτιλήνης για να επισκευάσει και να κτίσει τα κτίσματα των δύο ερειπωμένων ναών Ταξιαρχών Λειμώνος και Παναγίας Μυρσινιώτισσας.
Έκανε το Σταυρό του ο Άγιος και ξεκίνησε το μεγάλο έργο που έμελλε να αποτελέσει παρακαταθήκη και κληρονομιά για όλους εμάς τους μετέπειτα ελεύθερους έλληνες.
Λαμβάνοντας αυτή την απόφαση ερχόταν μέσα στο φωτισμένο μυαλό του οι στίχοι του Γεωργίου Σχολάριου που έλεγαν:
Ιδού τα πάντα κυκεών. Εξ ανδρών κακομηχάνων ώφθη πάτερ.
Αλλά πέμπε γαλήνην από Θεού σταθεράν.
Και δίδου τα πάτρια δόγματα μένειν εις αιώνας ως ΑΛΗΘΗ και μόνα!
Την εποχή εκείνη (16ος αιώνας) οι Οθωμανοί (τούρκοι) ήταν άγριοι όσο ποτέ. Αληθινή μάστιγα. Η Μωαμεθανική πίστη τους «διέταζε» να απλωθούν παντού.
Να αρπάξουν. Να εξισλαμίσουν δια της βίας. Να σπείρουν τον όλεθρο και την καταστροφή στους «απίστους». Γι΄ αυτό την επέλαση των τούρκων την περίοδο αυτή οι Ιστορικοί την χαρακτηρίζουν ως μια μεγάλη νεροποντή που σαρώνει στο πέρασμα της τα πάντα.
Ο Γάλλος συνταγματάρχης ΥουΐίοΓ έγραψε για τους Οθωμανούς τούρκους τα ακόλουθα:
«..Ηλίθιοι και θηριώδεις! Φανατίζονται από το Κοράνι τους που γράφει στο Κεφάλαιο «ΞΙΦΟΣ» (Κίλιτς) τα ακόλουθα: Όταν βρισκόσαστε με τους απίστους σκοτώστε τους. Κόψτε τα κεφάλια. Δέστε τους. Βάλτε τους φωτιά. Κάνετε τους σκλάβους. Κρατήστε τους φυλακισμένους ή βάλτε τους να πληρώσουν λύτρα.
Τέλος μη τους αφήνετε να ανασάνουν. Να μη σταματάτε να τους κατατρέχετε..»
Σε αυτή την άγρια εποχή για όλους τους σκλαβωμένους Ραγιάδες έζησε ο Άγιος Ιγνάτιος.
Ο Γάλλος Υπουργός Σατωβριάνδος έγραψε τα ακόλουθα:
«Οι Τούρκοι κατακτητές φανατιζόταν με τη λέξη Κίλιτς που γράφει το Κοράνι τους. Ξεχυνόταν φανατισμένοι και καταπόρνευαν χιλιάδες γυναίκες των Ραγιάδων.
Έκαψαν. Έσφαξαν. Έπνιξαν. Άρπαξαν σκλάβους και τους πώλησαν σαν ανδράποδα στα παζάρια της Ανατολής. Άλλες φορές άρπαζαν τα παιδιά των στο φοβερό και απάνθρωπο παιδομάζωμα. Πολλές χιλιάδες τους εξισλάμιζαν δια της βίας».
Αβάσταχτο πόνο προκαλούσε στους σκλαβωμένους Ραγιάδες το φοβερό και απάνθρωπο παιδομάζωμα.
Χαρακτηριστικό γουδί του λαού μας που λέει:
«Κλαιν οι γονέοι τα παιδιά κι αδελφές τα αδέλφια.
Κλαίω και γώ και καίγομαι και όσο ζω θα κλαίω.
Πέρσι πήραν το γιόκα μου φέτος τον αδελφό μου!»
Ακόμα πιο μεγάλο πόνο και θλίψη προκαλούσε σε όλους τους δύστυχους χριστιανούς ο βίαιος εξισλαμισμός που επέβαλαν σε χωριά ολόκληρα
Τα Σουμούρια (Εσωμερέα) στη περιοχή της Καλλονής, ένα χωριό ολόκληρο εξισλαμίστηκε δια της βίας. Πολλοί κατατρεγμένοι Ραγιάδες ασπάστηκαν θεληματικά τον Ισλαμισμό. Τους έταζαν «Λαγούς και πετραχήλια». Όποιος δεχόταν να αλλάξει πίστη έπρεπε να βγει στο δρόμο και να φωνάξει: «Ένας είναι ο Θεός και μόνος προφήτης ο Μωάμεθ».
Αμέσως τον εξωμότη τον παραλάμβαναν οι τούρκοι και τον οδηγούσαν θριαμβευτικά στο σπίτι ενός μουσουλμάνου προεστού. Εκεί τον έντυνε ο τούρκος προεστός με πλούσια φορεσιά. Τον φόρτωνε με ακριβά δώρα. Τον έθετε υπό τη προστασία του. Αμέσως μετά σχηματιζόταν μια θορυβώδης πομπή. Ο εξωμότης μεταφερόταν στους ώμους για να τον βλέπει ο λαός. Η πομπή κατέληγε στο Τζαμί.
Εκεί γινόταν η καθιερωμένη περιτομή. Ο εξωμότης ήταν πια δικός τους. Όποιος δεν ήθελε να αλλαξοπιστήσει τον καταδίκαζαν σε θάνατο με τα χειρότερα μαρτύρια.
Πολλοί χριστιανοί με καρτερία και υπομονή δεχόταν καλύτερα να πεθάνουν παρά να τουρκέψουν. «Εγώ γραικός γεννήθηκα γραικός και θα πεθάνω».
Ποιος χριστιανός ραγιάς τολμούσε να μιλήσει; Ποιος ν’ αντισταθεί στο βάρβαρο και απολίτιστο κατακτητή; Όλα τα χριστιανικά κράτη της Δύσης έκλειναν τα μάτια τους μπροστά στα όσα υπέφεραν οι σκλαβωμένοι Ραγιάδες. Καμιά διαμαρτυρία.
Καμιά συμπόνια. Αντίθετα «χάιδευαν» τους θηριώδεις και αιμοβόρους σουλτάνους για να επιτύχουν υλικά οφέλη και άλλες διευκολύνσεις. Σε τέτοια φρικτή εποχή ο Άγιος Ιγνάτιος πήρε τη μεγάλη απόφαση να ιδρύσει τις Μονές Λειμώνος (ανδρών) και Μυρσινιωτίσσης (γυναικών).
Μέρος Τρίτο
O παπα-Γιάννης (Άγιος Ιγνάτιος) το έτος 1523 αφού πήρε τη γραφτή άδεια από τον Ιεροδικαστή Μυτιλήνης επισκεύασε τη σκεπή της εκκλησίας της Παναγίας Μυρσινιώτισσας. Αμέσως μετά πάνω στα παλιά θεμέλια της ερειπωμένης Μονής ανήγειρε καινούργια κελιά Το Μοναστήρι γινόταν και πάλι πραγματικότητα.
Αυτό μαθεύτηκε στο κόσμο από στόμα σε στόμα. Στο Μοναστήρι ήρθαν και πάλι Μοναχές από τη Λέσβο, αλλά και από άλλα μέρη. Πρώτη Καθηγουμένη της γυναικείας Μονής έγινε η Μακαρία. Αυτή η ανασύσταση της Μονής έδωσε μεγάλη χαρά και ελπίδα στους σκλαβωμένους Ραγιάδες.
Πολλές οικογένειες έφερναν τα κορίτσια τους στη Μονή για να γίνουν καλόγριες και να γλιτώσουν από τις μιαρές ορέξεις των τούρκων Αγάδων. Να γλιτώσουν την ατίμωση και τον εξισλαμισμό.
Μετά την Ηγουμένη Μακαρία την διαδέχτηκαν οι Μοναχές Αθανασία και Δομετιανή.
Κατόπιν: Η Μάρθα,η Ευγενία, η Μακαρία από τη Πόλη. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο «Ο Άγιος του Λειμώνα» του Καλλονιάτη δασκάλου και φίλου μου Στρατή Μισγίρη. Ο φίλος μου ο Στρατής Μισγίρης στο βιβλίο του έγραψε τα ακόλουθα:
«..Ο παπα-Γιάννης (Άγιος Ιγνάτιος) πήρε γραφτή άδεια απ’ τον Ιεροδικαστή Μυτιλήνης το 1523 και αφού επισκεύασε τη στέγη της εκκλησίας της Παναγίας, οικοδόμησε πάνω στα παλιά θεμέλια καινούργια κελιά. Σιγά σιγά τα αύξησε σε τρόπο που άρχισε να διαμορφώνεται η Μοναστηριακή του ανασύσταση. Παράλληλα άρχισαν να έρχονται και Μοναχές.
Πρώτη που έγινε καθηγουμένη ήταν η Μακαρία κι ύστερα η Αθανασία και η Δομετιανή οι ροδίτισσες. Κατόπιν η Μάρθα, η Ευγενία και η Μακαρία η Πολίτισσα. Η άλλη Αθανασία και άλλες που αναφέρονται στο Κώδικα 4 σελ.36. Ο ίδιος κτήτορας αποφάσισε να γίνει ο οδηγός της γυναικείας τούτης αδελφότητας. Εκάρει Μοναχός παίρνοντας το όνομα Ιγνάτιος..»
Πράγματι το 1526 ο Μοναχός Ιγνάτιος αφιέρωσε κτήματα με δέντρα και ζώα καθώς και τα βιβλία στη Μονή.
Το γυναικείο Μοναστήρι της Παναγίας Μυρσινιώτισσας απέκτησε μεγάλη φήμη στη βόρεια Λέσβο. Αρχικά άρχισαν και ερχόταν και νέα παλικάρια για να μάθουν γράμματα αφού σχολεία δεν υπήρχαν τα δύσκολα εκείνα χρόνια της σκλαβιάς. Πολλοί νέοι έγιναν καλόγεροι.
Έβρισκαν στη Μονή προστασία και ασφάλεια από τους θηριώδεις τούρκους κατακτητές. Για τους άνδρες Μοναχούς ο Άγιος Ιγνάτιος ίδρυσε τη Μονή Λειμώνoς πάνω στα ερείπια Μονής που προϋπήρχε από τη Βυζαντινή εποχή (πριν από τον 12ον αιώνα).. Στο πατρικό του κτήμα στο Λειμώνα βρισκόταν τα ερείπια της παλαιάς Σταυροπηγιακής Μονής προς τιμήν των Ταξιαρχών.
Στις 25 Μαρτίου 1527 ο πατέρας του Αγίου ο παπα-Μανουήλ με προσηλωτικό γράμμα μεταβίβασε στο γιό του το κτήμα του Λειμώνα. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο «Ο Άγιος του Λειμώνα» του φίλου Στρατή Μισγίρη.
«..Την πράξη της Κληροδοσίας, για ναναι απαραβίαστη και ακλόνητη, την υπογράφουν ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Μακάριος, ο πρώην Πισιδίας Μακάριος, ο Ιερέας και Σακελλάριος Μηθύμνης Θεόδωρος, ο Ιερέας και Ραφενδάριος Μηθύμνης Μανουήλ που υπογράφει ιδιοχείρως το κληροδοτήριο και ο Ταβουλάριος Μηθύμνης Ιωάννης Τωμάζος.»
Στη Μονή Λειμώνος πρώτος Μοναχός έγινε ο πατέρας του Αγίου παπα-Μανουήλ και έλαβε το όνομα Ματθαίος. Ακολούθησε ο γιος του Αγίου Ιγνατίου ο Μεθόδιος.
Στη Μονή Λειμώνος προσήλθαν πολλοί Ιερομόναχοι όπως: Γερμανός, Μακάριος, Ησαΐας, Ιωαννίκιος, Νεόφυτος, Μελέτιος, Αθανάσιος, Ματθίας, Δωρόθεος, Μαλαχίας και πολλοί άλλοι.
Οι τούρκοι αξιωματούχοι παρενοχλούσαν συνεχώς τις δύο Μονές. Πολλοί τούρκοι μπέηδες από τα γύρω χωριά απαιτούσαν μερίδια από τα Μοναστηριακά κτήματα.
Ο Άγιος Ιγνάτιος αφού μεταβίβασε όλα τα περιουσιακά στοιχεία του στις δύο Μονές ταξίδεψε στη Κωνσταντινούπολη. Επισκέφτηκε το Πατριάρχη Ιερεμία Α΄ όπου ζήτησε και έλαβε Πατριαρχικά Συγιλλιώδη Γράμματα για τη σύσταση και διακυβέρνηση των δύο Μοναστηριών.
Κατόρθωσε και έλαβε αυτοκρατορικό φιρμάνι και Σιγιλλιώδες Πατριαρχικό γράμμα. Με τον τρόπο αυτό κατοχύρωσε τις δύο Μονές από τις αδηφάγες ορέξεις των μπέηδων ,αγάδων και άλλων τούρκων αξιωματούχων. Ακόμα και από τις όποιες «επεμβάσεις» του Μητροπολίτη Μηθύμνης.
Ο Άγιος Ιγνάτιος όταν επέστρεψε από τη Βασιλεύουσα ίδρυσε Σχολή Αντιγραφέων και Καλλιγράφων για να διασώσει τα γραπτά Εκκλησιαστικά Κείμενα. Πολλά αντίγραφα από θαυμάσια Κείμενα διεσώθησαν και κοσμούν σήμερα τη μεγάλη βιβλιοθήκη της Μονής Λειμώνος.
Χρήσιμα στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Αγίου Ιγνατίου Επισκόπου Μηθύμνης καθώς και για τις δύο Μονές Λειμώνος και Μυρσινιωτίσσης αντλούμε από τα βιβλία:
-Πανοσιολογιότατου Ηγούμενου της Μονής Λειμώνος αρχιμανδρίτη Νικόδημου Παυλόπουλου
-Μυτιληνιού Καθηγητού Θεολόγου Γεωργίου Σωτηρίου
-Αείμνηστου Θεολόγου καθηγητού του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ιωάννη Φουντούλη
-Αείμνηστου Λόγιου και Ιστορικού εκ Καλλονής Λέσβου Σταύρου Καρυδώνη
-Αείμνηστου φλογερού Λόγιου εκ Μανταμάδου Σταυράκη Αναγνώστου
-Αείμνηστου Λόγιου συγγραφέα και δημοσιογράφου Γιώργου Βαλέτα
-Λόγιου, δάσκαλου και συγγραφέα Στρατή Μισγίρη από τη Καλλονή Λέσβου και πολλών άλλων συγγραφέων.
Μέρος Τέταρτο.
Η Μονή Λειμώνος λίγα χρόνια μετά την ανασύσταση της άρχισε να προσελκύει Μοναχούς από τα χωριά της Λέσβου. Πολλοί νέοι ερχόταν στο Μοναστήρι για να βρουν δουλειά αλλά και για να μάθουν γράμματα.
Έτσι άρχισε τη λειτουργία της η Λειμωνιάδα Σχολή που συνέχισε τη μεγάλη πνευματική της προσφορά μέχρι το 1925. Μετά από την άλωση της Κωνσταντινούπολης στους Φράγκους το 1204 επήλθε πνευματικός και οικονομικός μαρασμός. Ο Μαρασμός αυτός επιτάθηκε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς το 1453 και εφθασε στο αποκορύφωμα του.
Καθώς κυλούσε ο καιρός άρχισαν να ξεπροβάλλουν φωτεινές προσωπικότητες Λογίων. Ο Πατροκοσμάς. Ο Βικέντιος Δαμωδός. Ο Παχώμιος Ρουσσάνος. Ο Κωνσταντίνος Οικονόμος εξ Οικονόμων. Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και αρκετοί άλλοι που δίδαξαν τα σκλαβωμένα ελληνόπουλα.
Οι νέοι μετά από τα πρώτα γράμματα που μάθαιναν διδάσκονταν μετά Ιστορία, Θρησκευτικά, Στοιχειώδεις αριθμητικές πράξεις και Μουσική. Τα πρώτα μαθήματα τα δίδασκε στους νέους ο Άγιος Ιγνάτιος. Ένας σπουδαίος δάσκαλος από τη Χίο ο Γεώργιος Κύπριος δίδασκε Μοναχούς και νέους Γεωγραφία και Μουσική. Σε λίγο καιρό η Λειμωνιάδα Σχολή έγινε ξακουστή σε όλη τη Λέσβο, στον Μυτιληναίων Αιγιαλόν ακόμα και στις Κυδωνίες (Αϊβαλί),Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη. Ήρθαν κατά καιρούς και δίδαξαν σπουδαίοι δάσκαλοι.
Επί παραδείγματι ο Παχώμιος Ρουσσάνος δίδαξε επί δυο συνεχή έτη. Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από την επιστολή του δάσκαλου Παχώμιου που την έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο του « Ο Άγιος του Λειμώνα» ο φίλος Στρατή Μισγίρης.
«..πόσης δε τους μαθητάς ηξίου επιμελείας ουδ αυτός αγνοείς,καθ ημέραν και ώραν και ούτως είπω αδιαλείπτως ήμην παραδιδων αυτοίς τα εις ωφέλειαν ψυχικήν μάλλον συντείνοντα λόγια.. Ουκ ημέλλουν παραγγυώμενος όσο χρηστά και μάλλον τοις ημετέροις παιδίοις την μοναδικήν πολιτείαν επαινών και την σωφροσύνην, ης χωρίς ουδόλως τα μαθήματα εις Χριστόν αποβαίνουσι..»
Παράλληλα με τη Λειμωνιάδα Σχολή υπήρχε και Σχολή για κοπέλλες στη Μονή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας.
Στις 23 Μαρτίου 1530 ο Άγιος Ιγνάτιος ήταν ήδη 38 ετών. Τότε έγραψε τη διαθήκη του. Επειδή όπως έγραψε: ..οι άρχοντες και οι ισχυροί (κατακτητές) ήρξαντο να ενοχλώσιν τα ιερά αυτού Μοναστήρια. Ζητούντες να διαρπάσωσι και οικειοποιηθώσι κτήματα αυτοίς υποκείμενα και αφιερωθέντα..Την εποχή Μητροπολίτης Μηθύμνης ήταν ο Μακάριος.
Το Πατριαρχείο τον μετέθεσε στη Θεσσαλονίκη. Έγινε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Η Μητρόπολη της Μηθύμνης έμεινε ακέφαλη. Σύμπας ο λαός της Καλλονής και των άλλων χωριών της επαρχίας έστειλε απανωτές εκκλήσεις στο Πατριαρχείο υπέρ του Ιγνατίου. Πράγματι το Πατριαρχείο έκρινε άξιο την Άγιο Ιγνάτιο. Το έτος 1531 τον εξέλεξε Ποιμενάρχη και Επίσκοπο της Μητρόπολης Μηθύμνης.
Η χαρά των κατοίκων ήταν απερίγραπτη. Κλήρος και λαός υποδέχτηκαν το άξιο Μητροπολίτη τους. Στα Μοναστήρια καθηγούμενος ήταν ο γιος του Αγίου ο Μεθόδιος. Ο Άγιος ως Μητροπολίτης επισκέφτηκε όλα τα χωριά της επαρχίας του. Ενδιαφερόταν για τους άρρωστους και φτωχούς. Βοηθούσε το ποίμνιο του με τρόφιμα και φάρμακα.
Πέραν της βοήθειας που έδινε στους ενδεείς, ενδιαφερόταν για τη λύση πολλών επειγόντων προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οικισμοί και χωριά όπως οδοποιία και ύδρευση.
Τεράστια ήταν η προσφορά των δύο Μονών του Αγίου εις την υπόδουλον Λέσβον. Αυτό ήταν το θέμα της ομιλίας του πανοσιολογιότατου Αρχιμανδρίτη Νικοδήμου Παυλόπουλου Ηγουμένου της Μονής Λειμώνος.
Το λόγο αυτό τον εκφώνησε στις 14 Οκτωβρίου του έτους 1971 στην εορτή του Αγίου Ιγνατίου ενώπιον του Δεσπότου Ιακώβου ,του Κλήρου και των άλλων επισήμων. Ευτύχησα να είμαι και εγώ ανάμεσα στο πολυπληθές εκκλησίασμα. Με το μικρό μου μαγνητόφωνο κατέγραψα την θαυμάσια ομιλία. Σας παραθέτω μερικά αποσπάσματα από την ομιλία που δακτυλογράφησα. Ο σεμνός αρχιμανδρίτης Νικόδημος άρχισε ως εξής:
«Σύμπας ο ευσεβής λαός της επαρχίας Μηθύμνης και πολλοί έξω αυτής προσήλθαν χθες και σήμερον σεβασμιότατε Δέσποτα δια να τιμήσουν τον Πολιούχων της Μητροπόλεως μας εδώ εις το κατοικητήριον του,το ιερόν του καθίδρυμα, την Μονήν Λειμώνος… Είναι ο τόπος ού έστησαν οι πόδες αυτού…
Ο τόπος του Κτίτορος. Ο ναός εις τον οποίον ελειτούργησε επί έτη μακρά ως Ηγούμενος.
Το Κελλίον εις το οποίον ασκήτευσε. Και οι λοιποί χώροι τους οποίους περιεπάτησε…. Εδώ τιμώμεν ού μόνον τον κτίτορα αλλά και το καθίδρυμα του το οποίον έχει καθιερωθή, αγιασθεί, δια των τιμίων και ασκητικών ιδρυτών του. Έχει γεωργηθεί δια των δακρύων της κατανύξεως του. Βεβαίως αξίζει να τιμώμεν τας ιεράς του Αγίου μας Μονάς διότι αύται την παράδοσιν την οποίαν παρά του Αγίου Κτίτορος παρέλαβον, δια των αιώνων διεφύλαξαν.
Ιδία δε κατά τους δυσχειμέρους εκείνους καιρούς της στυγνής υπό τους Τούρκους δουλείας. Ο Άγιος Ιγνάτιος υπήρξε δια την Λέσβον ότι υπήρξε δια την λοιπήν Ελλάδα ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Τουτέστιν. Παιδαγωγός. Κήρυξ. Διαφωτιστής. Συντηρητής. Παρηγορητής. Εμψυχωτής των υποδούλων Λεσβίων.
Την παιδείαν της νήσου εκείνος αντιπροσώπευσε λίαν επαξίως και απολύτως αποδοτικώς. Το πρωτον Κρυφόν Σχολείον και Οικοτροφείον Θηλέων εκείνος εις την Μονήν Μυρσινιωτίσσης ίδρυσε. Την σπουδαίαν και επί έτη μεσουρανήσασαν Λειμωνιάδα Σχολήν εδώ εις την ανδρώαν Μονήν εκείνος διοργάνωσεν και διηύθυνε εχων περιφήμους συνεργάτας και διδασκάλους ως ο Παχώμιος Ρουσάνος.
Ακόμα σώζεται το φρέαρ εντός του αρτι επισκευασθέντος φούρνου της Μονής από το οποίον ήντλουν και επιναν ύδωρ οι τρόφιμοι της Λειμωνιάδας Σχολής, η οποία κατείχε τον χώρον κύκλω και άνω του φρέατος, ον σήμερον κατέχει ο φούρνος και το αποπερατούμενον Γηροκομειον…. Αλλά και μετά την προς Κύριον εκδημίαν του Αγίου αι ιεραί Μοναί συνέχισαν και προσφέρουν εις τον υπόδουλον Ελληνισμόν της Λέσβου!
Ιστορικά γεγονότα στη Λέσβο του 16ου αιώνα.
Μέρος Πέμπτο (τελευταίο)
Τα χρόνια που ζούσε ο Άγιος Ιγνάτιος στο Λειμώνα ήταν πολύ ταραγμένα και δύσκολα. Είχαν περάσει μερικά χρόνια από το πλιάτσικο που είχε επιχειρήσει στη Λέσβο ο Βενετός Ναύαρχος Βενέδικτο Πεζάρο ( Αύγουστος 1500). Μετά τον Πεζάρο το 1501 είχε ακολουθήσει την ίδια τακτική πρώτα ο Βέλγος Φίλιππο Ντε Κλέβ και μετά ο Πέτρο Ντ’ Ωμπισόν για λογαριασμό του αυτοκράτορα Λουδοβίκου ΙΒ΄της Γαλλίας. Παντού πλιάτσικο, αρπαγές, λεηλασίες, βία, αίμα!
Το 1523 ο παπα-Γιάννης (Άγιος Ιγνάτιος) έλαβε γραπτή άδεια από τον Ιεροδικαστή Μυτιλήνης (επισκευή της στέγης της εκκλησίας της Παναγίας Μυρσινιώτισσας).
Το 1526 άρχισε η ανασύσταση της Μονής Λειμώνος. Τη χρονολογία αυτή τη βλέπουμε στην είσοδο της Μονής. Μετά την ανασύσταση της τον ίδιο χρόνο ο Άγιος Ιγνάτιος έκανε Χοτζέτι= συμβόλαιο. Με το Χοτζέτι αυτό που έγινε ενώπιον του Ιεροδικαστή Μυτιλήνης ότι ο παπα-Γιάννης ( Άγιος Ιγνάτιος) αφιέρωσε κτήματα και υπάρχοντα στις δύο Μονές. Αφού ολοκλήρωσε τις εργασίες με τη σκεπή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας και άρχισε να χτίζει τα κελιά της Μονής.
Το γεγονός αυτό μαθεύτηκε από στόμα σε στόμα και άρχισαν να καταφθάνουν οι πρώτες Μοναχές στην ανασυσταθήσα Μονή της Παναγίας Μυρσινιώτισσας.
Το ίδιο χρονικό διάστημα άρχισε και η ανασύσταση της Μονής Λειμώνος. Οι τούρκοι Αγάδες και μπέηδες των γύρω χωριών αντέδρασαν άμεσα. Με απειλές είχαν στόχο να αρπάξουν τα κτήματα και τα υπάρχοντα των δύο Ιερών Μονών.
Το 1527 ο Άγιος Ιγνάτιος ίδρυσε την περίφημη Λειμωνιάδα Σχολή στη Μονή Λειμώνας. Παράλληλα οργάνωσε τη Σχολή Κεντητριών της γυναικείας Μονής της Παναγίας Μυρσινιώτισσας. Στη σχολή αυτή φοιτούσαν οι Μοναχές αλλά και πολλές νέες κοπέλλες από τα γύρω χωριά. Παράλληλα ιδρύθηκε οικοτροφείο για τις μαθήτριες που έμεναν μακριά. Στη σχολή αυτή οι νέες μάθαιναν τα πρώτα γράμματα. Διδάσκονταν Ανάγνωση. Γραφή. Οικοτεχνία. Αριθμητική. Μουσική.
Το 1530 ταξίδεψε ο Άγιος στη Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει προστασία για τις δύο Μονές από τον Πατριάρχη και την Υψηλή Πύλη. Πράγματι κατόρθωσε και έλαβε αυτοκρατορικό φιρμάνι, που απέτρεπε κάθε επίδοξο καταπατητή της κτηματικής περιουσίας των δύο Μονών.
Το 1531 το Πατριαρχείο εξέλεξε τον Άγιο Ιγνάτιο Ποιμενάρχα του Επισκοπικού θρόνου της επαρχίας Μηθύμνης.
Το ίδιο διάστημα ο Άγιος μετέφερε την έδρα της Επισκοπής από τη Μήθυμνα (Μόλυβο) στη Καλλονή. Οι κυριότερες αιτίες ήταν:
1) Η Μήθυμνα ( Μόλυβος) την εποχή εκείνη ήταν το διοικητικό κέντρο των τούρκων κατακτητών της επαρχίας Μηθύμνης. Είχε πολλούς τούρκους κατοίκους πού έφθασαν στο σημείο και άλλαξαν το αρχαίο όνομα της πόλης.Υπήρχαν πολλοί φανατισμένοι μουσουλμάνοι. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον ήταν δύσκολο να παραμείνει ο Ιεράρχης.
2) Ο Άγιος που το περισσότερο χρόνο έμενε στα Μοναστήρια έπρεπε ως Δεσπότης να περιοδεύει στα χωριά της Επισκοπής του. Έλαβε τη σύμφωνη γνώμη του Εμίνη Καλλονής Αλή Τσελεμπή. Ο Εμίνης δέχτηκε με χαρά τη μεταφορά της έδρας στη περιοχή του διότι «αναβαθμιζόταν» η περιοχή του και διότι έλαβε πλούσια δώρα από τον Δεσπότη
Το 1532 πέρασε από τη Λέσβο ο Ζακυνθινός Λόγιος και Ιερομόναχος Παχώμιος Ρουσάνος. Ήθελε να πάει στους Αγίους Τόπους για ιερό προσκύνημα. Όμως αναγκάστηκε να παραμείνει στη Μονή Καλαμίου στο όρος Λίβανος.
Το 1533 ο σουλτάνος Σουλεϊμάν Α΄ ίδρυσε το «Εγιαλέτι» της Άσπρης θάλασσας (δηλαδή του Αιγαίου πελάγους). Πρώτος διοικητής ανέλαβε ο διαβόητος Λέσβιος πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα ως Καπουδάν πασάς (αρχιναύαρχος).
Το 1537 ένας τούρκος Αγάς ο Μουχτάρ μπέης απαγόρευσε τις επισκευές και χτισίματα σε ναούς και κελιά. Τότε ο Άγιος ταξίδεψε και πάλι στη Κωνσταντινούπολη.
Επέστρεψε στην έδρα του με σουλτανικό φιρμάνι. Έτσι ο Μουχτάρ αναγκάστηκε να υπακούσει τις διαταγές του μεγάλου σουλτάνου (Πατισάχ).
Στη δεκαετία του 1540 εγκαταλείφθηκαν και ερήμωσαν τα Λεσβιακά χωριά :Άγιος Λέτης, Εφθάδα, και Περασιά στη περιοχή του Αχυρώνα (Καλλονής).
Οι κυριότερες αιτίες για την εγκατάλειψη τους ήταν:
Οι φοβερές πειρατικές επιδρομές.
Η αρπακτική μανία των τούρκων κατακτητών.
Ο βίαιος εξισλαμισμός που επέβαλαν οι Ουλεμάδες και πολλοί δερβίσηδες που έφθασαν από την απέναντι Μικρά Ασία.
Στη Λέσβο το κρασί Κοκκινέλι ήταν περιζήτητο. Ερχόταν καΐκια και φόρτωναν μεγάλες ποσότητες κρασιού σε σφραγισμένες στάμνες των 6 οκάδων. Για κάθε στάμνα πλήρωναν μια χρυσή λίρα Τουρκίας. Τέτοιο κόκκινο κρασί έβγαζαν και στα Πέδια Σκαλοχωρίου. Το έστελναν στη Κωνσταντινούπολη με καΐκια από το Καλό Λιμάνι (Τσαμούρ Λιμάνι).
Το 1546 ο Άγιος επισκέφτηκε για τέταρτη φορά τη Βασιλεύουσα όπου έλαβε και πάλι καινούργια επικυρωτικά γράμματα για τα δυό Μοναστήρια.
Το 1562 επέδραμαν πειρατές στη περιοχή Πολυχνίτου και στα χωριά του κόλπου Καλλονής. Ισοπέδωσαν το χωριό Νιγίδα. Οι κάτοικοι του χωριού που διασώθηκαν πήγαν στη Σάμο. Εκεί ίδρυσαν τη κοινότητα «Μυτιληνιοί Σάμου».
Ο Άγιος φανερά καταβεβλημένος από τις αγρυπνίες και τις φροντίδες υπέβαλε τη παραίτηση του στο Πατριαρχείο. Είχε διαποιμάνει αρχιερατικά την Επισκοπή Μηθύμνης για 38 ολόκληρα δημιουργικά έτη. Το έτος 1567 πέθανε στη Μονή Λειμώνος ο Άγιος Ιγνάτιος.Το τέλος του Αγίου Ιγνατίου το περιγράφει στο βιβλίο του «Ο Άγιος του Λειμώνα» Στρατής Μισγίρης:
..Τό τέλος του Αγίου πλησιάζει. Το βλέπει. Το αποκαλύπτει ό ίδιος ο Θεός που πιστεύει και τον λατρεύει με όλη την ύπαρξη του. Τον επισκέπτεται ο δάσκαλος της Λειμωνιάδας Παχώμιος Ρουσάνος. Όπως ο ίδιος γράφει σε επιστολή του: «Ηλθον προς σε τοίνυν εν τω μετοχίω παρακαλών ανελθείν εν τω Μοναστηρίω». Περνά λίγα ακόμα χρόνια. Το πνευμα και η ψυχή και η καρδιά του γέμισαν από Θεία Χάρη. Σε μια ολονύκτια προσευχή ο Θεός του απεκάλυψε το «εγγύς του τέλους».
Καλεί το γιο του Καθηγούμενο Μεθόδιο και του δίνει τις τελευταίες οδηγίες. Ύστερα έρχονται κοντά του οι Μοναχοί. Τον περικύκλωσαν όπως είχαν κάνει οι Απόστολοι στις τελευταίες στιγμές της Παναγίας.
Και αφού συμπροσευχήθηκαν όλοι γύρω από το κρεβάτι «πλησθείς Θείου Πνεύματος» προαναγγέλλει σκάνδαλα και ταλαιπωρίες που θα πλήξουν τα Μοναστήρια. Κατόπιν τους βεβαιώνει ότι με τη βοήθεια του Μεγάλου Θεού και τη δική του ευλογία θα ξεπεραστούν όλα… Το πνεύμα του πέταξε στην Αγιοσύνη των Ουρανών. Δευτέρα 14 Οκτωβρίου 1567..»
Ο Άγιος Ιγνάτιος ήταν ο άγρυπνος φύλακας και των δύο Μοναστηριών. Κάτω απ το άγρυπνο πατρικό του βλέμμα οι δυό Μονές προόδευαν και η φήμη τους απλωνόταν στα πέρατα του χριστιανικού κόσμου.
Ο θάνατος του Αγίου άφησε μεγάλο κενό στις καρδιές των μοναχών και του απλού λαού. Ένας μεγάλος φίλος του Αγίου Ιγνατίου ο πρώην Πατριάρχης Ιερεμίας έγραψε τα ακόλουθα: ..ο εν μακαρία τη λήξει κοιμηθείς Ιγνάτιος ο χρηματίσας Μητροπολίτης Μηθύμνης ούτως εβίωσεν, ως ήτε των πολλών μαρτυρία φανεροί.
Και ο βίος ον θεοφιλής διήνυσεν, αλλά δεί και τα φιλάνθρωπα έργα α εξωκονόμησε και αφήκεν εις δόξαν Θεού, ιστάμενα.. Πνευματικός αγωνιστής αφιερώσας τε εν αυταίς ταις θείαις Μονές ού μόνον κτήματα και ιερά κειμήλια το δυνατόν. Αλλά και γνώμην και διάθεσιν ειπείν όλην αυτού θείον έχον σκοπόν και γνώμης φιλόκαλλον».
